I Liceum Ogólnokształcące w Kartuzach jako szkoła funkcjonuje od roku 1927, jest jubilatem o dużym dorobku. Z okazji 50 - lecia L.O. Ryszard Ciemiński, absolwent naszej szkoły napisał: "W Kartuzach, w tym sercu Kaszub, narastała inteligencka tradycja tej ziemi. Podobna tradycji królewskiego niegdyś gimnazjum w Chojnicach, słynnego z przeszłości filomackiej".
GIMNAZJUM 1927 - 1939
Szkoła powstała 1 września 1927 roku. Przyjęła nazwę Gimnazjum Koedukacyjne im. Henryka Sienkiewicza w Kartuzach. Pierwszego dnia nauki przyszło 141 uczniów w tym 21 dziewcząt. Pierwszym dyrektorem szkoły był Stanisław Riess. Rozwijały się organizacje młodzieżowe: harcerstwo, LOPP, Sodalicja Mariańska, PCK. W 1937 roku przeprowadzono generalny remont szkoły. Między innymi nadbudowano piętro, przez co uzyskano 9 dodatkowych pomieszczeń. Od 1933 roku gimnazjum przeszło na zasady reformy jędrzejewiczowskiej, wprowadzono 4 - letnie gimnazjum jako punkt wyjścia do 2 - letniego liceum. Do 1939 roku tzw. małą maturę zdobyło 94 uczniów. Niektórzy uczyli się dalej w Kościerzynie, Wejherowie, Bydgoszczy, Gdyni. Niektórzy kontynuowali naukę na studiach wyższych.. Działalność kartuskiej szkoły została przerwana w czasie II wojny światowej.
Podczas wojny w budynku szkoły funkcjonował szpital niemiecki.
SZKOŁA W LATACH 1939 - 1998
Po wojnie otwarto państwową szkołę średnią,. W kwietniu kuratorium gdańskie, z siedzibą w Sopocie, powołało na dyrektora nowej szkoły Stanisława Moczulskiego. Uporządkowano gmach szkolny, zgromadzono sprzęt szkolny. Drugiego maja ogłoszono zapisy do gimnazjum i liceum. Początkowo powstały cztery oddziały szkolne. W sierpniu ogłoszono kolejne zapisy, w wyniku których przyjęto 453 uczniów skupionych w 13 oddziałach. Kolejnym dyrektorem został Leopold Kosiński W 1947 roku szkole nadano imię Kaszubskiego publicysty, Hieronima - "Jarosza" Derdowskiego.
W czerwcu 1946 odbyła się pierwsza "duża" matura w Kartuzach. 22 absolwentów opuściło mury szkoły, następnie podjęli pracę w miejscowych urzędach lub kontynuowali naukę, zasilając szeregi kaszubskiej inteligencji
W 1947 rok dyr. Kosiński wystąpił z projektem budowy nowej szkoły oraz nadbudowy drugiego piętra w starym budynku.
Rok 1948 zapoczątkował reformę systemu nauczania. W szkole uczyli się uczniowie od 8 do 11 klasy. Od 01.IX. do 15.X. dyrektoruje pani Zofia Baranowicz. Później do 1952 roku funkcję tą pełni Marian Wojtowicz.
W 1952 roku stanowisko dyrektora objął nauczyciel języka łacińskiego i greki, syn Ziemi Kaszubskiej, którego losy rzuciły na wschód, do Wilna, gdzie ukończył studia, Teodor Elas - legendarna dziś postać szkoły i miasta Kartuzy. Była to osoba pełna życzliwości i radości życia. Swoim wychowankom starał się przekazać uczciwość, zamiłowanie do nauki, szacunek dla bliźnich. Każdego ucznia starał się poznać osobiście, do wszystkich uczniów, nawet po wielu latach od ukończenia szkoły zwracał się po imieniu. Interesował się losami wszystkich absolwentów. Często powtarzał maksymy łacińskie: "Carpe diem" - chwytaj dzień i "Tempus fugit" - czas ucieka. Dyrektor Elas opuścił nas 10 stycznia 2005 r. W pogrzebie, który odbył się 12 stycznia wzięli udział, między innymi byli i obecni uczniowie naszej szkoły. Byli wśród nich księża, politycy, prawnicy, lekarze, nauczyciele, równiez naszej szkoły. O Teodorze Elasie śmiało można powiedzieć - " Non omnis morias" - nie wszystek umarł.
W 1960 roku patronat nad szkołą objął Powiatowy Związek Gminnych Spółdzielni., który wspomagał szkołę finansowo przez ponad trzydzieści lat.
Na 1961 rok wyznaczyli sobie spotkanie pierwsi powojenni absolwenci szkoły, z okazji 15-lecia zdania matury.
W 1965 roku, z okazji 20-lecia liceum powojennego, odbył się 2 dniowy zjazd, który zgromadził 140 uczestników. W tym samym roku szkoła szkoła uzyskała budynek po rozlewni piwa, gdzie urządzono salę gimnastyczną i salę zajęć technicznych dla chłopców.
W 1967 roku zorganizowano na strychu internatu pomieszczenia dla biblioteki i czytelni.
W 1971 roku społeczeństwo Kartuz ufundowało szkole sztandar ozdobiony haftem kaszubskim.
1974 rok to czas odejścia na emeryturę dyrektora Teodora Elasa. Na jego miejsce został mianowany Alojzy Plichta. W tym samym roku zlikwidowano internat.
W 1977 roku z okazji 50 lecia istnienia szkoły odbył się drugi, trwający 2 dni zjazd, który zgromadził około 500 absolwentów.
W latach 1980-1981 odbył się generalny remont głównego budynku i nadbudowa drugiego piętra.
W 1982 roku oddano do użytku dobudowaną do szkoły salę gimnastyczną.
W latach 1983-88 w naszych murach gościliśmy Liceum Medyczne.
W 1985 roku na emeryturę przeszedł Alojzy Plichta. Dyrektorem został Rajmund Kupper.
W latach 1988-92 szkoła należała do Towarzystwa Szkół Twórczych.
Dzięki darom z Danii i miejscowym ofiarodawcom, w roku 1989 szkoła uzyskała pierwszą pracownię komputerową, złożoną z komputerów typu ATARI oraz Junior. W 1991 roku zakupiono pierwszy komputer PC, wyposażony w procesor 286.
W latach 1985 - 1995 młodzież naszej szkoły utrzymywała kontakt z młodzieżą francuską poprzez korespondencję oraz organizowanie wymiany uczniów. Systematycznie powiększano księgozbiór szkolnej biblioteki, który obecnie liczy ponad 14 tysięcy tomów i jest największym księgozbiorem w powiecie kartuskim.
Od 1992 roku stanowisko dyrektora pełni Zdzisław Sokół. W tym samym roku utworzono drugą pracownię komputerową, wyposażoną w komputery typu IBM PC, która systematycznie była modernizowana.
WIEK XXI
W październiku 2000r. rozpoczęła się przebudowa szkoły.
Zburzono starą salę gimnastyczną. W styczniu 2001r. został wmurowany kamień węgielny pod budowę drugiego, nowego budynku zajęć dydaktycznych.
W 2001 roku szkoła została wyposażona w pracownię komputerową z dostępem do internetu -z projektu MENiS. W szkole utworzono sieć wewnętrzną - intranet.
We wrześniu 2002r. oddano do użytku nowy budynek szkoły. Jest on o wiele bardziej nowoczesny i przestrzenny niż ten, w którym uczniowie uczyli się dawniej. Nowy budynek dysponuje 25 izbami lekcyjnym. Do dyspozycji uczniów jest kawiarenka, nowoczesne pomieszczenia biblioteki, która posiada dostęp do internetu i aula. Od 2003 roku działa radiowęzeł szkolny. Szkoła została przygotowana do potrzeb osób niepełnosprawnych. Do ich dyspozycji jest winda i wygodne podjazdy na każdym piętrze, umożliwiające korzystanie ze wszystkich pomiesczeń.
W szkole funkcjonuje klub młodzieżowy "Ingenium", utrzymujący za pośrednictwem organizacji NET kontakty z młodzieżą Europy.
Do dyspozycji uczniów jest nowoczesny gabinet pedagogiczny, gdzie młodzież może uzyskać pomoc ze strony pedagoga w rozwikłaniu swoich problemów życiowych lub skorzystać z pomocy fachowca w dziedzinie poradnctwa zawodowego. W roku 2004 dzięki funduszom UE rozpoczął działalność Szkolny Ośrodek Kariery, wspierający uczniów w poszukiwaniu własnej drogi życiowej, szczególnie w zakresie kontynuacji kształcenia oraz wyboru zawodu.
Aktualnie obydwie części - stary budynek i nowy - tworzą zwarty obiekt. Śmiało można stwierdzić, że infrastruktura obecnego kompleksu szkolnego jest bardzo nowoczesna i powinna zaspokoić wymagania wszystkich naszych uczniów.
Na początku października roku 2005 rozpoczęły się prace przygotowawcze budowy hali sportowej. Zakończenie budowy przewidziano na listopad 2006.
Nasza szkoła, jako jedna z kilku na terenie powiatu została włączona do programu EFS pod nazwą "Szkoła Marzeń". Dzięki uzyskanym funduszom, w ramach programu zakupiono liczne pomoce dydaktyczne, wzbogacono ofertę dydaktyczną, szczególnie pozalekcyjną szkoły. W ramach programu uczniowie pod kierunkiem nauczycieli realizowali swe marzenia naukowe, biorąc udział w dodatkowych zajęciach, także organizowanych na uczelniach wyższych.
...